Ostrich Information in Marathi शहामृग हा सर्वात उंच आणि वजनदार पक्ष्यांपैकी एक आहे. शहामृग हा एक पक्षी असूनही तो उडत नाही. त्याला उडता येत नाही म्हणून तो धावतो आणि स्वत:चे मजबूत पाय भक्षकांपासून संरक्षण करण्यासाठी वापरतो. शहामृगाने आपल्या बलवान पायांनी जोरदार प्रहार केल्यास सिंहालाही मरण येईल एवढी शक्ती त्याच्या पायांमध्ये असते.
Ostrich Information in Marathi शहामृग माहिती मराठी
एका झेपीमध्ये शहामृग सुमारे 16 फूट (4.9 मीटर) अंतर म्हणजे एका अवजड वाहनाच्या लांबीएवढे अंतर सहज गाठू शकतो. शहामृग एक वेगवान पक्षीदेखील आहे. तो अगदी थोड्या अंतरावर ताशी 40 मैल (64 किलोमीटर) धावू शकतो आणि जास्त अंतरावर तासाला 30 मैल (48 किलोमीटर) वेगाने धावू शकतो. शहामृग आपल्या लहान पंखांचा वापर तोल सांभाळण्यासाठी करतो, जेव्हा तो धावतो तेव्हा तो या पंखांना पसरवतो.
| सामान्य नाव | शहामृग/ शुतुरमुर्ग |
| वैज्ञानिक नाव | स्ट्रुथिओ कैमेलस |
| प्रकार | पक्षी |
| आहार | ओम्नीवोर |
| गटाचे नाव | हेर्ड |
| जंगलातील सरासरी जीवन कालावधी | 30 ते 40 वर्षे |
| उंची | 7 ते 9 फूट |
| वजन | 220 ते 350 पाउंड |
शहामृगाबद्दल आश्चर्यकारक तथ्ये (Amazing Facts about the Ostrich)
- उडता न येणारा शहामृग हा जगातील सर्वात मोठा पक्षी आहे.
- शहामृगाला तीन पोट असतात.
- इतर सर्व पक्ष्यांप्रमाणे शहामृगही मलमार्गापासून मलमूत्र वेगळे करतो.
- शहामृग हे सर्व पक्ष्यांमध्ये आणि इतर दोन पायांच्या प्राण्यांमध्ये सर्वात वेगाने धावतात आणि ते ताशी 70 किमी धावू शकतात. तसेच एका झेपीमध्ये 5 मीटर लांब उडी घेऊ शकतात.
- संकटात असल्यास शहामृग पळण्यास सक्षम तर आहेतच परंतु त्यांचे शक्तिशाली, लांब पाय त्यांच्यासाठी शस्त्रासारखे ठरू शकतात, कारण ते त्यांच्या पायाच्या प्रहाराने एखाद्या मनुष्याला किंवा सिंहासारख्या संभाव्य शिकारीलासुद्धा ठार मारण्यास सक्षम असतात.
- शहामृगाची अंडी ही प्रचंड मोठी असतात. 15 सेमी लांबीच्या आणि दोन डझन कोंबडीच्या अंड्यांच्या वजनाएवढे वजन असलेली ही अंडी कोणत्याही इतर पक्ष्यांच्या अंड्यापेक्षा सर्वात मोठी आणि वजनदार आहे.
- प्रबळ मादी शहामृग दिवसा तर नर शहामृग रात्री अंडी उबवित असतात.
- शहामृगाचे जगभरात प्रजनन केले जाते, विशेषत: त्याच्या पिसांसाठी आणि मांससाठी ज्याचे व्यावसायिकपणे विक्री केले जाते. त्याची त्वचा चामड्याच्या उत्पादनांसाठी वापरली जाते.
- मेसोपोटेमिया आणि इजिप्तमध्ये 5000 वर्षांपासून शहमृगांनी संस्कृती आणि सभ्यतेला प्रेरित केले.
- मागील 200 वर्षांत जंगली शहामृगाच्या लोकसंख्येत मोठ्या प्रमाणात घट झाली आहे आणि जिवंत असलेले बहुतेक शहामृग अभयारण्यांमध्ये किंवा राष्ट्रीय उद्यानात आहेत.
शहामृगाची अंडी (Eggs of Ostrich)
शहामृगाची अंडी इतर कोणत्याही पक्ष्यांपैकी सर्वात मोठी असते. प्राचीन काळापासून या अंड्यांचे बाह्य आवरण सजावटीच्या कलाकृतीसाठी मानवांने वापरले आहे. ही अंडी साधारतः कोणी खात नाही.
सर्व मादी शहामृग सामान्यतः आपली फलित अंडी एकाच घरट्यात ठेवतात, हे घरटे म्हणजे नर शहमृगांनी खोदलेला 30 ते 60 सें.मी. (12-24 इंच) खोल आणि 3 मीटर (9.8 फूट) रुंद एक खड्डा असतो. प्रबळ मादी प्रथम अंडी देतात आणि जेव्हा उष्मायनासाठी त्यांना झाकण्याची वेळ येते तेव्हा त्या दुर्बल मादींकडून अतिरिक्त अंडी काढून टाकतात आणि बहुतेकवेळा त्या सुमारे 20 अंडी काढतात. मादी शहामृग आपली स्वत:ची अंडी ओळखून जातीय घरट्यांतून सहज वेगळे करू शकतात.
ही अंडी सरासरी 15 सेमी (5.9 इंच) लांब, 13 सेमी (5.1 इंच) रुंद आणि 1.4 किलोग्राम (3.1 पौंड) वजनाची असतात, त्यांचे वजन एका कोंबडीच्या अंड्यापेक्षा 20 पट जास्त असते आणि ती मादी शहामृगाच्या आकाराच्या तुलनेत फक्त 1 ते 4% असतात. ती चकचकीत मलई रंगाचे असतात आणि काही वेळा त्यांच्या आवरणावर खड्यांमुळे तडा पडतात.
शहामृगाचा आहार (Food of Ostrich)
शहामृग सामान्यत: झाडे, मुळे आणि बिया खातात परंतु कीटक, सरडे किंवा कधीकधी अधिवासात उपलब्ध असलेल्या इतर प्राणी देखील खातात. ते बर्‍याच काळासाठी पाण्याशिवाय जगू शकतात.
शहामृगाचा अधिवास (Habitat of Ostrich)
आज शहामृग फक्त मुख्यतः आफ्रिकेतील जंगलात आढळतात, तेथे ते विषुववृत्तीय वनक्षेत्राच्या उत्तरेकडील आणि दक्षिणेकडील सव्वाना आणि साहेल सारख्या खुल्या शुष्क आणि अर्ध-शुष्क वस्तींमध्ये आढळतात.
पूर्वेच्या आफ्रिकन दरातील भौगोलिक अडथळ्यामुळे सामान्य शहामृगापासून विकसीत झालेले, सोमाली शहामृग अफ्रिकेच्या हॉर्नमध्ये आढळतात. काही भागात सोमाली सोबतच सामान्य शहामृगाची मसाई उपप्रजाती आढळते, परंतु त्यांच्या पर्यावरणीय मतभेदांमुळे त्यांचे प्रजनन होण्यापासून रोखले जाते.
20 व्या शतकाच्या मध्यापर्यंत अशियातील आणि अरबमधील अरबी शहामृगाची मोठ्या प्रमाणात शिकार केली जात होती आणि इस्रायलचा त्यांची पर्यावरणीय भूमिका भरण्यासाठी उत्तर आफ्रिकन शहामृगाचा वापर करण्याचा प्रयत्न अयशस्वी ठरला.
शहामृगाचे प्रकार (Types of Ostriches)
आपल्या ग्रहावर वास्तव्य करणारा सर्वात मोठा पक्षी शहामृग हा मूळचा आफ्रिका खंडातील आहे. आपणास माहितच असेल की या अफाट मोठ्या खंडात बऱ्याच प्रकारचे शहामृग आढळतात?
लाल मानेचा शहामृग (Red Necked Ostrich)
नर आणि मादी दोन्ही अंदाजे 6 आठवड्यांसाठी 20 अंडी उष्मायन करतात. एकाच घरट्यात एकापेक्षा जास्त शहामृग अंडी घालतात. शिकार होणे आणि अधिवास गमावणे हा संवर्धनाचा धोका वन्य शहामृगांना मुख्य वाटतो.
पैगन्टन प्राणीसंग्रहालयातील पक्षी जागतिक व्यापी बंदिस्त प्रजनन सहकार्याचा (World-Wide Captive Breeding Cooperation) एक भाग आहेत जे लाल-मान असलेल्या शहामृच्या नैसर्गिक संवर्धन आणि प्रजनन करण्यास मदत करतात.
सोमाली शहामृग (Somali Ostrich)
सोमाली शहामृग, ज्याला निळ्या मानेचा शहामृग (Blue-Necked Ostrich) देखील म्हटले जाते, हा शहामृग हॉर्न ऑफ आफ्रिकेचा मूळ रहिवासी आहे. पूर्वी ही सामान्य शहामृगाची उपप्रजाती मानली जात होती, परंतु 2014 मध्ये ती एक वेगळी प्रजाती म्हणून ओळखली गेली.
अरबी शहामृग (Arabian Ostrich)
अरबी शहामृग, सिरियन शहामृग किंवा मध्य पूर्व शहामृग हे शहामृगाची विलुप्त झालेली एक उप-प्रजाती आहे जी 20 व्या शतकाच्या मध्यापर्यंत अरबी द्वीपकल्पात आणि त्याच्या पूर्वेस वास्तव्यास होती.
दक्षिण आफ्रिकन शहामृग (South African Ostrich)
दक्षिण आफ्रिकन शहामृग, ज्याला काळ्या मानेचा शहामृग, केप शहामृग किंवा दक्षिणी शहामृग असेही म्हटले जाते, हा दक्षिण आफ्रिकेतील एक सामान्य शहामृग आहे. या शहामृगाचे मांस, अंडी आणि पिसे यांसाठी मोठ्या प्रमाणात प्रजनन केले जाते
उत्तर आफ्रिकन शहामृग (North African Ostrich)
उत्तर आफ्रिकन शहामृग, लाल मानेचा शहामृग किंवा बार्बरी शहामृग ही पश्चिम व उत्तर आफ्रिका येथील सामान्य शहामृगाची उपप्रजाती आहे. शहामृगाची ही सर्वात मोठी उपप्रजाती आहे, जी त्याला जगातील सर्वात मोठा पक्षी बनवते.
मसाई शहामृग (Masai Ostrich)
पूर्व आफ्रिकन शहामृग म्हणून ओळखली जाणारी मसाई शहामृग ही सामान्य शहामृगाची लाल मान असलेली उपप्रजाती आहे आणि ही प्रजाती मुळची पूर्व आफ्रिकेतील आहे. जगातील सर्वात मोठ्या पक्ष्यांपैकी ही एक प्रजाती आहे आणि त्याची उपप्रजाती स्ट्रुथियो कॅम्लसनंतर या प्रजातीचे दुसरे स्थान आहे. परंतु दुर्भाग्याने आज या प्रजातीची अंडी, मांस आणि पिसांसाठी मोठ्या प्रमाणात शिकार केली जात आहे.
काय शिकलात?
आज आपण Ostrich Information in Marathi शहामृग माहिती मराठीत पहिली आहे. पोस्ट वाचल्याबद्दल मनापासून धन्यवाद.
