Sant Gadge Baba Information in Marathi संत गाडगे बाबा म्हणून ओळखले जाणारे गाडगे महाराज हे भारतीय महाराष्ट्रातील एक सुसंस्कृत समाजसुधारक होते. ते ऐच्छिक दारिद्र्यात राहिले आणि सामाजिक न्यायाला प्रोत्साहन देण्यासाठी आणि विशेषत: स्वच्छतेशी संबंधित विविध सुधारणांना मदत करण्यासाठी वेगवेगळ्या खेड्यांमध्ये फिरले.
- 1 संत गाडगे महाराजांविषयी आश्चर्यकारक तथ्य (Interesting Facts About Sant Gadge Baba)
- 2 संत गाडगे महाराजांचे कौटुंबिक जीवन (Family Life of Sant Gadge Maharaj)
- 3 संत गाडगे महाराजांचा संदेश (Saint Gadge Baba’s Message to Peoples)
- 4 संत गाडगेबाबा यांचे विचार (Sant Gadge Baba Quotes)
- 5 संत गाडगेबाबा यांचे सामाजिक कार्य (Social Work of Sant Gadge Maharaj)
- 6 संत गाडगे महाराजांचा आंबेडकरांशी संबंध (Gadge Maharaj’s Relation with Ambedkar)
- 7 मृत्यू आणि वारसा (Death and legacy)
- 8 काय शिकलात?
Sant Gadge Baba Information in Marathi संत गाडगे बाबा माहिती मराठी
भारतातील सामान्य लोकांसाठी ते अजूनही एक आदर्श आहेत आणि विविध राजकीय पक्ष आणि अशासकीय संस्थांचे ते प्रेरणास्थान आहेत.
| नाव | डेबुजी झिंगराजी जानोरकर |
| जन्म | 23 फेब्रुवारी 1876, सौर, बेरार प्रांत, ब्रिटीशकालीन भारत |
| मृत्यू | 20 डिसेंबर 1956 (वय 80), अमरावती, भारत |
| आईचे नाव | सखुबाई जानोरकर |
| वडीलांचे नाव | झिंगराजी जानोरकर |
| मुख्य आवडी | धर्मकार्य, कीर्तन, नीतिशास्त्र |
| मातृभाषा | मराठी |
संत गाडगे महाराजांविषयी आश्चर्यकारक तथ्य (Interesting Facts About Sant Gadge Baba)
- प्रवासात जाताना, गाडगे महाराज एक झाडू ठेवत असत आणि डोक्यावर भरलेली ताटी घेऊन जात असत. त्यांना स्वच्छतेची इतकी आवड होती की ते एखाद्या गावी गेले की तिथल्या रस्त्यांची साफसफाई करायला लागायचे.
- गाडगे महाराज स्वतः दारिद्र्यात राहत असत. लोकांकडून दान म्हणून मिळालेले पैसे, ते अनेकदा शैक्षणिक संस्था, रुग्णालये, प्राणी निवारा इत्यादींसाठी दान करीत असत.
- गाडगे महाराज एक विद्वान व्यक्ती होते. अंध-श्रद्धा आणि कट्टरपंथाच्या विरुध्द लोकांना जागृत करण्यासाठी तो खेड्यात कीर्तन करीत असत.
- संत गाडगे बाबांनी आपले ज्ञान लोकांना सामायिक करण्यासाठी आणि त्यांना करुणा, सहानुभूती आणि मानवतेचे शिक्षण देण्यासाठी श्लोकांचा आणि कवितांचा वापर केला.
- संत गाडगे महाराजांनी लोकांना शिकवलेली आणखी एक गोष्ट म्हणजे धार्मिक हेतूने जनावरांची बलिदान करण्याची पुरातन रीती थांबवणे आणि दारूच्या वापराविरूद्ध व्यापक मोहीम राबविणे होय.
- बऱ्याच लोकांना हे माहित नाही की गाडगे महाराजांनी प्रबुद्धीचा प्रवास सुरू करण्यापूर्वी आपले कुटुंब (एक पत्नी आणि 3 मुले) यांचा त्याग केला होता.
- संत गाडगे बाबांवर डॉ भीमराव रामजी आंबेडकरांचा प्रभाव होता असे म्हटले जाते.
संत गाडगे महाराजांचे कौटुंबिक जीवन (Family Life of Sant Gadge Maharaj)
संत गाडगेबाबा यांचा जन्म 23 फेब्रुवारी 1876 रोजी शिवरात्रिच्या दिवशी झाला होता आणि त्याचे नाव देबू असे होते.
झिंगराजींची तब्येत खूपच खराब होती. त्यांच्या घरात दारिद्र्य होते, दारिद्र्यामुळे त्यांचे नातेवाईकही त्यांच्या मदतीला आले नाही. त्यांचा स्वतःचा भाऊ, गाडगेबाबांचे मामा चंद्रभानही मदतीला आले नाही. परंतु भुलेश्वरी नदीजवळ राहणाऱ्या झिंगराजीच्या मावस भावाने त्यांना आपल्या कोतेगाव येथील निवासस्थानी बोलावून घेतले आणि तुम्ही आमच्या घरात कायम राहू शकता, असे सांगितले. झिंगराजींनी आणि त्यांच्या कुटुंबीयांनी काही दिवस त्याच्या मावस भावासमवेत वास्तव्य केले, परंतु 1884 मध्ये झिंगराजी यांचे निधन झाले.
झिंगराजींचा अंतिम सोहळा कोतेगाव येथे पार पडल्यामुळे साखुबाईंना फार वाईट वाटले. त्या त्यांचा भाऊ चंद्रभानजवळ खूप जोरात रडू लागल्या पण त्यांच्या भावाने सखुबाई आणि देबूला त्यांच्या माहेरी म्हणजे डापुरा या गावी नेऊन सोडले.
सखुबाई आपल्या माहेरी, देबू मामाच्या घरी काम राहू लागले, देबू मामाच्या घरी कामधंदा करू लागला शेतात जायचे, गाईंना चारा घालायची कामे देबू करू लागला. देबू आपल्या मामाच्या घरी मोठा झाला होता तो त्याच्या मामांना शेतीच्या कामात मदत करू लागला. काही दिवसांनंतर देबूचे मामा चंद्रभान यांचे निधन झाले आणि देबूला संपूर्ण कुटुंबाची जबाबदारी स्वीकारावी लागली.
मामाच्या निधनानंतर देबूने शेतीची संपूर्ण कामे ताब्यात घेतली. देबू खूप कष्टकरी होता. सावरकरांनीही देबुला अडकवण्याचा प्रयत्न करीत होता पण देबू अडकला नाही आणि सावरकरांना त्याची जमीनीवर कब्जा करू दिला नाही.
संत गाडगे महाराजांचा संदेश (Saint Gadge Baba’s Message to Peoples)
जनतेला संदेश
- भुकेलेल्यांना – खायला द्या
- तहानलेल्याला – पाणी द्या
- अंग झाकायला – कपडे द्या
- बेघरांना – घर द्या
- मुलगा आणि मुलगी दोघांनाही – शिक्षण द्या
- अंध्या बहिऱ्या रोग्याला – औषध द्या
- पशु पक्ष्यांना – अभय द्या
- धैर्य आणि दु: खी लोकांना – हिंमत द्या
दिवाळीविषयी संदेश
दिवाळीला हरभरा पीठ खा, जुने कपडे प्रेस करून घाला, फटाके जाळू नका, कर्ज घेऊन कर्जात बुडू नका.
कर्जाविषयी संदेश
कर्ज देऊन लग्न करू नका, कर्जे घेऊन घर बांधू नका, कर्जे करुन तीर्थयात्रा करू नका.
दयाळूपणा आणि सेवेचा संदेश
दया आणि सेवा ही संतांची सर्वात मोठी संपत्ती आहे. हेच धन आपल्याला मिळवायचे आहे आणि जनतेची सेवा करायची आहे.
आपण चांगले कर्म करा, या रत्नांप्रमाणेच संतांच्या विचारांचे अनुसरण करा आणि नारायण व्हा.
सुशिक्षितांना संदेश
अध्यापन हे लोकांच्या सेवेचे साधन आहे. सुशिक्षित लोकांनी जनतेची सेवा करावी.
कामगारांना संदेश
समाजाच्या प्रगतीसाठी स्वयंरोजगार होणे आवश्यक आहे. त्यांनी शहरापेक्षा गावातच राहायला हवे. गावातील लोकांची समस्या काय आहे हे जाणले पाहिजे आणि ही समस्या सोडविली पाहिजे.
अस्थिविसर्जनाचा संदेश
जर घरात वृद्ध व्यक्तीचा मृत्यू झाला असेल तर तो जुन्या कपड्यांमध्येच घेऊन जा परंतु नवीन कपडे खरेदी करु नका, जर आपल्याला चौधवी करायची असेल तर साधे जेवण बनवा, परंतु कर्ज घेऊ नका आणि गोड पदार्थ खाऊ नका.
संत गाडगेबाबा यांचे विचार (Sant Gadge Baba Quotes)
- अडाणी राहू नका, मुला-बाळांना शिकावा.
- आई बापची सेवा करा.
- दगड धोंड्यांची पूजा करण्यात वेळ आणि शक्ती वाया घालवू नका.
- दान घेण्यासाठी हात पसरू नका, दान देण्यासाठी हात पसरा.
- दु:खाचे डोंगर चढल्याशिवाय सुखाचे किरण दिसत नाही.
संत गाडगेबाबा यांचे सामाजिक कार्य (Social Work of Sant Gadge Maharaj)
- १९०८ : मध्ये पुर्णा नदीवर घाटाचे निर्माण केले.
- १९२५ : मुर्तीजापूर येथे गोरक्षण, धर्मशाळा व विद्यालयाचे निर्माण केले.
- १९१७ : पंढरपूर येथे चोखामेळा धर्मशाळेचे निर्माण गाडगेमहाराजांनी केले.
- १९५२: ‘श्री गाडगेबाबा मिशन‘ स्थापन करून महाराष्ट्रभर शिक्षणसंथा व धर्मशाळा स्थापन केल्या.
- १९३२ : ऋणमोचन येथील सदावर्त संत गाडगेबाबांनी सुरू केले.
- १९३१ : वरवंडे येथे गाडगेबाबांच्या प्रबोधनातून पशुहत्या बंद झाली.
- १९५४ : जे.जे. हॉस्पिटल धर्मशाळा (मुंबई) बांधली.
संत गाडगे महाराजांचा आंबेडकरांशी संबंध (Gadge Maharaj’s Relation with Ambedkar)
डॉ बाबासाहेब आंबेडकर यांच्यावर गाडगे बाबांचा फार प्रभाव होता. डॉ. आंबेडकर हे त्यांच्या कीर्तनाच्या माध्यमातून लोकांना उपदेश देऊन समाज सुधारणेचे काम राजकारणाद्वारे करीत होते. बाबासाहेबांचे व्यक्तिमत्त्व आणि काम पाहून ते प्रभावित झाले. डॉ. आंबेडकर यांनी स्थापन केलेल्या पीपल्स एज्युकेशन सोसायटीला गाडगे बाबा यांनी पंढरपूर येथील वसतिगृहाची इमारत दान केली होती.
आंबेडकर यांचे उदाहरण देऊन ते लोकांना शिक्षित होण्यासाठी उद्युक्त करीत असत. “पहा, डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर हे कठोर परिश्रम करून कसे विद्वान व्यक्ती झाले. शिक्षण कोणत्याही वर्गाची किंवा जातीची मक्तेदारी नाही. एखाद्या गरीब माणसाचा मुलगादेखील बरीच डिग्री मिळवू शकतो.” आंबेडकरांना गाडगे बाबा अनेक वेळा भेटले होते. आंबेडकर त्यांना वारंवार भेटत असत आणि समाजसुधारणेविषयी चर्चा करीत असत. डॉ बाबासाहेब आंबेडकर यांनी ज्योतिराव फुले यांच्यानंतर लोकांचे महान सेवक म्हणून त्यांचे वर्णन केले होते.
मृत्यू आणि वारसा (Death and legacy)
20 डिसेंबर 1956 रोजी वाळगावजवळील पेढी नदीच्या काठावर अमरावतीला जात असताना महाराजांचा मृत्यू झाला. महाराष्ट्र सरकारने त्यांच्या सन्मानार्थ संत गाडगे बाबा ग्राम स्वच्छता अभियान प्रकल्प 2000-01 मध्ये सुरू केला. हा कार्यक्रम गावे स्वच्छ ठेवणार्‍या ग्रामस्थांना बक्षिसे देतो. याव्यतिरिक्त, भारत सरकारने त्यांच्या सन्मानार्थ स्वच्छता व जल राष्ट्रीय पुरस्काराची स्थापना केली. त्यांच्या सन्मानार्थ अमरावती विद्यापीठाला त्यांचे नावही देण्यात आले आहे.
काय शिकलात?
आज आपण Sant Gadge Baba Information in Marathi संत गाडगे बाबा माहिती मराठीत पहिली आहे. पोस्ट वाचल्याबद्दल मनापासून धन्यवाद.
